Extra City presenteert de eerste Europese retrospectieve tentoonstelling van de Joods-Belgische surrealist Justine Frank, wiens werk na haar dood in 1943 nooit meer in België werd getoond. Frank werd geboren in Antwerpen, woonde later in Parijs en stierf in Tel Aviv. Het recente onderzoek naar haar leven, haar ethiek en haar esthetiek blijft echter aanleiding geven tot tegenstrijdige reacties en polemiek. Hoewel Frank actief was op verschillende cruciale momenten van de twintigste-eeuwse cultuur, lijkt zij op elk van die raakpunten tegenstand en verwarring te hebben gezaaid onder degenen die haar omringden. Frank was een surrealist tijdens de meest radicale fase van de beweging, maar zelfs in deze gedurfde kringen had men moeite om Frank's artistieke geesteskinderen, doordrongen van een expliciet erotische beeldtaal en joodse iconografie, te verteren. Bovendien benadrukte Frank haar joodse identiteit in een periode dat het Europese jodendom haar ergste nachtmerrie beleefde en zich geconfronteerd zag met een haast totale vernietiging; in haar voorstelling van het judaïsme, maakte Frank bewust gebruik van beelden die ze afleidde uit de genealogie van het westerse anti-semitisme; ze bespotte het zionisme, maar emigreerde naar Tel Aviv.

Hoewel ze ooit beschuldigd werd van 'blindheid', 'onwetendheid' en 'vergeten', kan Frank's fundamentele dubbelzinnigheid en tegenstrijdige positie vandaag begrepen worden als een houding van veelzijdigheid, verbeelding en humor. Deze staat van verscheidenheid en onopgeloste innerlijke spanning veroorzaakt een gevoel van opluchting, een vorm van bevrijding. Frank's komische vermenging van mannelijkheid en vrouwelijkheid kan worden gelezen als een controversiële uitdaging aan het adres van haar mannelijke tegenhangers: de vaders van de Franse transgressieve kunst en pornografie, de stichtende vaders van het zionisme, en de gezaghebbende Europese vaders die op gebiedende wijze de dwingende verschijningsvormen van 'de Jood' beraamden. In die zin, is de hernieuwde interesse in deze vergeten kunstenares wellicht een poging om Frank te adopteren als eigenzinnige moeder van deze vaders, een moeder wiens kunst en leven een licht werpt op wat bij hen afwezig en onderdrukt blijft.

In de tentoonstelling wordt de uitgebreide selectie van Frank's schilderijen contextueel ingebed door het cinematografische portret Two Women and a Man (2005), geregisseerd door kunstenaar en schrijver Roee Rosen. Rosen speelde een belangrijke rol in de recente herontdekking van Frank. Hoofdpersoon in de film is de kunsthistorica Joanna Führer-Ha'Sfari, die Frank's werk niet alleen bespreekt maar het ook vergelijkt met eerder werk van Rosen dat na vertoning in Israël een schandaal veroorzaakte. In 1997 maakte Rosen de tentoonstelling Live and Die as Eva Braun in The Israel Museum, wat hem op een publieke controverse en agressieve kritiek van Israëlische politici kwam te staan. Tegelijkertijd werd de tentoonstelling geprezen voor de vernieuwende wijze waarop zij de voorstelling van de herinnering aan de Holocaust benaderde en werd ze overgenomen door The Jewish Museum in New York in 2002 en het NGBK in Berlijn in 2003.

Rosen creëert complexe clusters van identiteit, waarin bepaalde vaststaande identiteiten hun starre afbakeningen verliezen en enkel nog beschreven kunnen worden als: in wording, in transformatie, in verandering. Ariella Azoulay.

De tentoonstelling gaat gepaard met de release van de Engelse versie van Roee Rosen's boek Sweet Sweat, uitgegeven door Sternberg Press (Berlijn, New York) en mede geproduceerd door Extra City. Sweet Sweat is de titel van Justine Frank's enige boek, een lang vergeten schandaalroman, geschreven in 1931 in het Frans. De heldin van de roman is een joods meisje, Rachel, geboren in het zuiden van Frankrijk, dat een opmerkelijk talent aan de dag legt voor losbandigheid en criminaliteit. Frank's boek wordt beschouwd als een opvolger van de romans van Markies de Sade en maakt deel uit van de pornografische literatuur van de Franse avant-garde, naast teksten van auteurs als Georges Bataille, met wie Frank een hechte relatie onderhield. Deze uitgave van het boek bevat ook een biografie van Frank, evenals een uitgebreide beschouwing van de historische en culturele context van de roman, geschreven door Rosen.

Roee Rosen is een kunstenaar, schrijver en docent, geboren in Rehovot, Israël in 1963. Rosen behaalde een BFA aan de School of Visual Arts en een MFA aan Hunter College, beide in New York. Tegenwoordig woont hij in Israël, waar hij kunst en kunstgeschiedenis doceert aan Bezalel Academy of Art en Beit Berl College. Zijn meest recente projecten bestaan uit o.a. de installatie Justine Frank: A Retrospective (2003), de roman Ziona™ (2007) over een Israëlische super-heldin, en de film The Confessions of Roee Rosen (2008). In dit laatste project keert de kunstenaar een carrière vol leugens, schandalen en valse identiteiten de rug toe; drie plaatsvervangsters – buitenlandse, vrouwelijke arbeiders, woonachtig in Israël – dragen zijn biecht voor. The Confessions of Roee Rosen ontving een speciale vermelding op het FidMarseille 2008, werd gepresenteerd op Manifesta 7 in Trento en zal van 25 tot 28 maart 2009 als onderdeel van een filmprogramma in de Beursschouwburg in Brussel getoond worden.

Dit project werd mogelijk gemaakt door de steun van de Ambassade van Israël in België, de Brandes Family Art Collection en de Rosenfeld Gallery, Tel Aviv.

Sweet Sweat. Justine Frank, Roee Rosen
2009, English
15 x 20 cm, 238 pages, 34 b/w ill., softcover
ISBN 978-1-933128-66-5
€19.00