Animism is een langetermijn tentoonstellings- en publicatieproject dat eerst te zien zal zijn in Antwerpen, van 22 januari tot 2 mei 2010, als een samenwerking tussen Extra City Kunsthal Antwerpen en het Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA). Een tweede versie zal getoond worden in Kunsthalle Bern, van mei tot juli 2010. De tentoonstelling zal verder ontwikkeld worden door respectievelijk de Generali Foundation in Wenen en het Haus der Kulturen der Welt in Berlijn.

Dit project benadert het concept van animisme – ooit bedacht door 19de-eeuwse antropologen in de context van de koloniale ontmoeting – vanuit een hedendaags, kritisch perspectief. Het speelt in op de toenemende interesse in animisme, voortkomend uit een algemene herinterpretatie van de moderniteit, door middel van reflectie over esthetische processen via het medium van een tentoonstelling.

De heersende, moderne betekenis van het concept begrijpt animisme als een premodern sociaal en psychologisch mechanisme waarbij aan de natuur en aan dingen verkeerdelijk een ziel en autonomie worden toegekend. Animism tracht deze incorrecte maar vastgeroeste gemeenplaatsen, die hebben geleid tot een beperkt begrip van animisme als zijnde een vorm van geloof en psychologie, te overschrijden. Het project roept vragen op over de collectieve praktijken van mensen en dingen en over de kwalitatieve relaties die ze voortbrengen. Binnen het onderzoek naar de moderne kosmografie wordt de term ingezet als een spiegel die de onderliggende veronderstellingen, in het bijzonder de manier waarop de moderniteit de grens trok tussen leven en niet-leven, omgekeerd terugkaatst.

Deze scheiding tussen het bezielde en het onbezielde bracht historisch die tweedelingen voort die karakteristiek zijn voor de moderniteit, namelijk de tegenstelling tussen natuur en cultuur, tussen de subjectieve en de objectieve wereld en de voor de kunsten zo typerende relatie tussen fictie en realiteit. Aangezien vandaag deze grenzen op grote schaal worden uitgedaagd en getransformeerd, aangedreven door wijzigende politieke constellaties, ecologische crises, technologieën en machtsverschuivingen, probeert de tentoonstelling nieuwe vormen van engagement aan te gaan met de geschiedenis en de realiteit.

Animism ontwikkelt zich rond twee tegengestelde maar complementaire processen: bezieling en objectivering. De tentoonstelling overdenkt de paradoxale status van objectivering binnen de moderniteit en haar relatie tot conservatie, mummificatie en tegelijk reanimatie en mobilisatie, en de vormen van machtsrelaties die het voortbrengt. Het werpt een kritische blik op de moderne voorstelling van onbezielde materie en verstoffelijking en bevraagt de systemen van ‘transgressie’ die lange tijd de moderne esthetiek van betovering en onttovering voorzagen.

Door historische referenties naast hedendaags werk te plaatsen, brengt Animism werken samen die de grens tussen het subjectieve en objectieve in vraag stellen en transformeren. Doorheen technologische media, bewegende beelden en afbeeldingen van leven en belichaming, onderzoekt de tentoonstelling de mimetische processen van de moderne esthetiek als manieren om de imaginaire tegenstellingen van de moderniteit af te toetsen en, paradoxaal genoeg, soms ook te bevestigen en zelfs te handhaven.

De publicatie Animism (Volume I) bundelt theoretische en artistieke reflecties over de geschiedenis en de hedendaagse relevantie van animisme. De publicatie vertrekt van uiteenlopende invalshoeken – gaande van antropologie tot kunst en mediageschiedenis – en tracht recente antropologische discussies en artistieke debatten samen te brengen waardoor de vraag naar esthetische animatie op nieuwe, uitdagende manieren aan bod komt.

Met werk van:
Agentschap, Art & Language, Christian W. Braune & Otto Fischer, Marcel Broodthaers, Paul Chan, Tony Conrad, Didier Demorcy, Walt Disney, Lili Dujourie, Jimmie Durham, Eric Duvivier, Harun Farocki, León Ferrari, Christopher Glembotzky, Victor Grippo, Brion Gysin, Luis Jacob, Ken Jacobs, Darius James, Joachim Koester, Zacharias Kunuk, Louise Lawler, Len Lye, Étienne-Jules Marey, Daria Martin, Angela Melitopoulos & Maurizio Lazzarato, Wesley Meuris, Henri Michaux, Santu Mofokeng, Vincent Monnikendam, Tom Nicholson, Otobong Nkanga, Reto Pulfer, Félix-Louis Regnault, Józef Robakowski, Natascha Sadr Haghighian, Paul Sharits, Yutaka Sone, Jan Švankmajer, David G. Tretiakoff, Rosemarie Trockel, Anne-Mie Van Kerckhoven, Dziga Vertov, Klaus Weber, Apichatpong Weerasethakul.

Bijdragen aan de catalogus van:
Agentschap, Irene Albers, Oksana Bulgakowa, Edwin Carels, Bart De Baere, Didier Demorcy, Brigid Doherty, Sergei Eisenstein, Anselm Franke, Masato Fukushima, Avery F. Gordon, Richard William Hill, Darius James, Gertrud Koch, Joachim Koester, Bruno Latour, Maurizio Lazzarato en Angela Melitopoulos, Vivian Liska, Henri Michaux, Santu Mofokeng, Philippe Pirotte, Florian Schneider, Erhard Schüttpelz, Michael Taussig, Eduardo Viveiros de Castro, Martin Zillinger

Animism is een project van Extra City Kunsthal Antwerpen en het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) in samenwerking met de Kunsthalle Bern, de Generali Foundation Wenen, het Haus der Kulturen der Welt Berlijn en de Vrije Universiteit Berlijn.

Concept: Anselm Franke
Curatoren: Antwerpen: Anselm Franke (Directeur Extra City Antwerpen), Edwin Carels (Onderzoeker KASK/HoGent), Bart De Baere (Directeur M HKA Antwerpen); Bern: Anselm Franke, Philippe Pirotte (Directeur Kunsthalle Bern); Wenen: Anselm Franke, Sabine Folie (Directeur Generali Foundation Wenen)

Locaties:
Extra City, Tulpstraat 79, BE-2060 Antwerpen, www.extracity.org
M HKA, Leuvenstraat 32, BE-2000 Antwerpen, www.muhka.be

Documentatie

Animism - Extra City