Allegory of the Cave Painting
Opening vrijdag 19 september 2014, 19:00
20.09 — 07.12.2014
in Extra City Kunsthal, Antwerpen

Allegory of the Cave Painting. The Other Way Around
Opening zaterdag 25 oktober 2014, 14:30
26.10.2014 — 29.03.2015
in het Braempaviljoen, Middelheimmuseum, Antwerpen

In 2010 onderzocht een team onder leiding van Jack Pettigrew van de Queensland University een belangrijk aantal van de prehistorische Gwion Gwion-grotschilderingen in Noordwest Australië, in een poging een doorbraak te bereiken in de datering van deze werken. Het onderzoek stelde vast dat de schilderingen worden gekoloniseerd door rode bacteriën en zwarte schimmels. Deze ‘levende pigmenten’ verklaren de heldere kleur van de schilderijen, ondanks de drastische schommelingen van temperatuur en vochtigheid waaraan ze worden blootgesteld. Ze veroorzaken een continue verjonging, via het kannibaliseren van vorige generaties, en een symbiose op basis van koolhydraten en water. Bacteriën en schimmels coproduceren een permanent proces van zelf-schildering, terwijl ze tegelijkertijd de tekeningen steeds dieper in de rotsen uitslijten. Via hun fotosynthese vreten ze zich een weg in de wand van kwarts, en creëren ze holle contouren die de tekeningen conserveren. De Gwion Gwion-schilderingen, minstens 40.000 jaar oud, antropomorf en ‘levend’, beschikken dus over een geheel eigen picturale tijdelijkheid en betekenis. Zij zijn zowel een product van de prehistorie – toen leven, kennis, afbeelding en wereld samengingen op manieren waarover wij slechts kunnen speculeren – als dat ze nu gemaakt zijn, in een radicale gelijktijdigheid. Wat ze betekenen kan niet worden losgekoppeld van wat ze zijn, van het chemische en esthetische metabolisme dat hun gracieuze contouren voortdurend vernieuwt.

‘Allegory of the Cave Painting’ benadert deze rotsschilderingen als een mentaal model. Het project – bestaande uit een tentoonstelling in twee delen en een publicatie – verzamelt kunstwerken en theorieën in een veelstemmig antwoord op deze ‘levende pigmenten’, en hun impact op (kunst)historische begrippen, op ideeën over vervuiling en kolonisatie, afbeelding en belichaming. De Gwion Gwion-schilderingen halen onze voorstelling van de ‘oorsprong’ onderuit en dagen een belangrijke archeologische kwestie uit, namelijk de vraag naar het ontstaan van de eerste ‘symbolische’ activiteit en het moment waarop ‘wij’ beginnen en het ongrijpbare van de prehistorie, eindigt. Met andere woorden, ze verstoren de manieren waarop de moderniteit de prehistorie heeft aangeduid als allegorische gesprekspartner, als bewijs van een ononderbroken afkomst: deze artificiële onvermijdelijkheid verdoezelt een stroom van zigzaggende verhalen, vergeten technologieën en toevallige gebeurtenissen – het spiegeleffect tussen “de geest in de grot” en “de grot in de geest”, in de woorden van David Lewis-Williams.

Het tentoonstellingsluik in Extra City benadert de Gwion Gwion-schilderingen als een organisme dat zich in tijd en ruimte uitstrekt, en reflecteert over het denken over en het maken van beelden, over de scenografieën van licht en schaduw die samengaan met de oorsprong van schilderkunst en de geboorte van kennis. ‘Allegory of the Cave Painting. The Other Way Around’ in het Braempaviljoen van het Middelheimmuseum is opgebouwd rondom een selectie werken uit de museumcollectie. Deze presentatie staat stil bij de kloof tussen intimiteit en begrip, het vertrouwde en het vreemde, in onze relatie met artistieke voorwerpen. Het project draait rond zijn eigen tegenstrijdige aard: ‘kunst’ en ‘leven’ in evenwicht brengen, bewaring en vernietiging (of vervuiling als een belangrijke productieve kracht), reproductie (in de betekenis van voortplanting én afbeelding) en intentie (gedeeld tussen een anonieme oer-maker en het werk dat zichzelf lijkt voort te brengen). Het vraagt zich af of, en hoe, deze samenwerkende contrasten kunnen worden ingezet als instrumenten om betekenis te genereren, en zo een alternatieve oriëntatie te bieden voor de dichtheid van het hedendaagse. Met de interactie tussen beide tentoonstellingsluiken tracht ‘Allegory of the Cave Painting’ een allegorisch platform te creëren waar een antwoord kan worden geformuleerd op wat de Gwion Gwion-schilderingen ons vanaf de andere kant van de wereld vertellen – over het web van tegengestelden waarin ze de categorieën van ons denken over beelden, materialiteit en tijd vangen.

Reader
Bij de tentoonstelling verschijnt een reader met bijdragen van Haseeb Ahmed, Ignacio Chapela, Justin Clemens, Georges Didi-Huberman, Jonathan Dronsfield, Christopher Fynsk, Adam Staley Groves, Sean Gurd, Adam Jasper, Susanne Kriemann, Landings (Vivian Ziherl en Natasha Ginwala), Brenda Machosky, Alexander Nagel, Rosalind Nashashibi, Tom Nicholson, Jack Pettigrew, Raphaël Pirenne, Susan Schuppli, Lucy Steeds, Jonas Tinius, Marina Vishmidt, Christopher Witmore en Khadija von Zinnenburg Carroll. Deze publicatie, samengesteld door Mihnea Mircan en Vincent van Gerven Oei, wordt uitgegeven door Mousse Publishing.
De boekvoorstelling vindt plaats in Cinema Zuid op 18 maart 2015.
'Allegory of the Cave Painting', ed. Mihnea Mircan, Vincent van Gerven Oei, Mousse Milan, 2015, Engels, 456 p., ISBN 978-88-6749-116-2, 26 euro

Met dank aan
De tentoonstelling geniet de genereuze steun van de Willame Foundation, Brussel.
De reader bij het project wordt gesponsord door by Plan B Gallery, Cluj/ Berlijn.
In samenwerking met het Middelheimmuseum, Antwerpen.
Bijkomende steun wordt geschonken door het Mondriaan Fonds, Nederland; Pro Helvetia, Zwitserland; Office for Contemporary Art, Noorwegen; Australia Council for the Arts; Cinema Zuid, Antwerpen; M HKA, Antwerpen.